8 دلیل خارش بدن و راه‌های درمان خارش شدید بدن

همه ما خارش پوست را تجربه کرده‌ایم. امری غیر قابل کنترل که در زمان مواجهه با آن، این سؤال به شدت ذهن‌مان را مشغول می‌کند: «چگونه می‌توان در این مواقع پوست را تسکین داد؟»

خب اول باید علت آن را شناسایی کنید. دلایل خارش پوست می‌تواند از خشکی پوست و اگزما باشد تا بیماری‌هایی مثل آبله مرغان و حتی در مواردی سرطان.

اما ما قصد نگران کردن شما را نداریم. به همین دلیل تمام دلایل خارش پوست را به تفصیل برای‌تان توضیح می‌دهیم. اما قبل از خواندن این اطلاعات اگر به بیماری‌های خونی، کلیوی، کبدی، دیابت، پر کاری غده تیروئید و HIV مبتلا هستید، ساده از کنار خارش‌های موضعی پوست‌تان نگذرید.

هنگام خارش در بدن چه اتفاقی می افتد؟

قبل از هر موضوعی توضیح می‌دهیم، هنگام خارش پوست، چه اتفاقی در بدن‌مان می‌افتد. این رخداد با زبان ساده در سه مرحله زیر خلاصه می‌شود:

• اول: گیرنده‌های سلول‌های عصبی پیام هشدار «خارش» را از ناحیه خاصی از پوست دریافت می‌کنند.
• دوم: رشته‌های عصبی تخصصی، سیگنال خارش را به طناب نخاعی انتقال می‌دهند تا پیام را به مغز مخابره کند.
• سوم: مغز فوراً ناخن‌ها را به محل خارش اعزام می‌کند تا با اصطکاک در آنجا موجب التیام پوست شوند.

دلیل خارش بدن چیست؟

زمانی که ناخن‌های‌تان را برای خاراندن قسمتی از پوست روی سطح بدن‌تان می‌کشید، لازم است بدانید چرا خارش پوست را تجربه می‌کنید؟

1. خشکی پوست

یک دلیل خارش بدن که بسیار هم شایع است، خشکی پوست است که در هوای بسیار گرم یا بسیار سرد تشدید می‌شود. اغلب اوقات این عارضه هیچ نشانه خاصی ندارد و تنها باعث خارش بدن می‌شود. جهت کمک به بهبود خارش بدن به‌دلیل خشکی پوست، می‌توانید از مرطوب‌کننده‌ها استفاده کنید و مایعات بیشتری بنوشید.

2. بیماری‌های مربوط به کبد

شاید به نظرتان عجیب باشد، با این حال بیماری‌های کبدی می‌توانند از جمله دلایل لیست چند دلیل خارش بدن باشند. کبد وظیفه تصفیه سموم بدن را دارد و اگر مواد زائد به موقع از بدن خارج نشوند، فرد دچار خارش شدیدی خواهد شد که در دوران قاعدگی و شب‌هنگام این خارش بیشتر تجربه می‌شود؛ خصوصا افرادی که نارسایی کبدی وخیمی دارند.

هرچقدر این مشکل جدی‌تر باشد، خارشی که فرد تجربه می‌کند، بیشتر خواهد بود.

3. مشکلات عصبی (بیماری‌های سیستم عصبی)

بیماری‌های عصبی نظیر MS، شینگل یا زونا، تومور مغزی، سکته یا هرگونه مشکلی که باعث آسیب به اعصاب بدن شود، می‌تواند دلیل خارش بدن در نظر گرفته شود.

4. حساسیت غذایی

از دیگر دلایلی که برای خارش بدن می‌توان در نظر گرفت، حساسیت غذایی است. این عارضه معمولا نشانه‌های دیگری نظیر کهیر نیز دارد. البته چند نشانه دیگر نیز دارد که در ادامه به آن می‌پردازیم.

انواع آجیل، صدف، ماهی، شیر گاو، تخم مرغ، سویا، گندم و مغزها نیز ممکن است باعث بروز حساسیت شوند. این حالت زمانی اتفاق می‌افتد که سیستم ایمنی به موادی که در ساختار غذاها یا دیگر مواد وجود دارند، واکنش نشان دهد.

عطسه، خارش چشم‌ها، تورم، قرمزی، کرامپ شکمی، اختلال در فرایند تنفس، تهوع و استفراغ دیگر نشانه‌هایی هستند که ممکن است در کنار خارش در نتیجه بروز حساسیت نسبت به مواد غذایی اتفاق بیفتد.

5. استفاده از انواع دارو

داروهای ادرار آور، استروژن‌ها، داروهای درمان بیماری نقرس مانند آلوپورینول، اپیوئیدها، هیدروکسی اتیل سلولز و داروهای درمانی چربی خون می‌توانند دلیل خارش بدن باشند.

6. بیماری‌های کلیوی

همانند کبد، کلیه نیز نقش تصفیه سموم بدن را دارد. در صورتی که کلیه‌ها نقش خود را به‌درستی انجام ندهند، ممکن است فرد علائمی نظیر خارش بدن را تجربه کند که این امر در شب با شدت بیشتری حس می‌شود. بیماری‌های کلیوی همچنین می‌توانند از علت خارش پشت بدن و پهلوها باشند.

7. سرطان

سرطان کبد باعث می‌شود کبد نتواند وظایف خود را به‌درستی انجام دهد. از همین رو اگر فردی به سرطان کبد مبتلا شود، مواد زائد از بدن وی خارج نخواهد شد و نمک صفراوی زیر پوست او انباشته خواهد شد. نتیجه این امر احساس خارش شدید در بدن است.

سرخک، انسداد مجرای صفراوی، سیروز، دیابت، حساسیت به لاتکس، درماتوگرافی، کرم‌های سوزنی روده از دیگر مواردی هستند که در لیست دلیل خارش بدن قرار می‌گیرند.

8. حساسیت به نیکل

یکی از دلایل رایج خارش پوست (که اغلب از آن‌ها خبر داریم)، واکنش‌های آلرژیک است. پوست ما می‌تواند به مواد مختلف واکنش نشان دهد. یکی از مهم‌ترین عناصری که باعث ایجاد حساسیت در پوست می‌شود، فلزی به نام «نیکل» است. این ماده معمولا در بیشتر کالاها و محصولاتی که به صورت مداوم در روز با آن‌ها سر و کار داریم، وجود دارد. برای مثال تلفن همراه، انواع جواهرات و زیورآلات، فریم عینک، دکمه‌های فلزی، سگک کیف، کمربند، برخی از لباس‌های زیر زنانه و… همگی دارای این فلز هستند.

این ماده ممکن است در محصولات لاتکس، تعدادی از عطرها، لاک ناخن و حتی شامپوها هم پیدا شود. اگر دلیل خارش پوست‌تان نیکل باشد، حتما خارش بی وقفه و نشانه‌های پوستی قابل مشاهده‌ای خواهید داشت.

9. واکنش به گیاهان

گیاهان زیادی وجود دارند که باعث ایجاد خارش‌های پوستی می‌شوند. خارش‌های ناشی از آن‌ها اغلب طولانی و به شدت کلافه‌کننده است. لیست زیر شامل گیاهانی است که می‌تواند برای‌تان مشکلات پوستی ایجاد کنند:

• توت‌فرنگی
• سیر
• گوجه‌فرنگی
• کامفری
• گل‌گاو‌زبان
• انواع فلفل
• گل رز
• پیاز لاله
• پیاز گل نرگس
• پیاز سنبل
• پیچک سمی
• گزنه

10. استفاده از استخرها یا محل‌های نامناسب برای شنا

اگر با هر بار مراجعه به استخرها یا پلاژهایی برای شنا متوجه علائم و نشانه‌هایی روی پوست‌تان شدید، بدانید املاح نامناسبی در آب و محیط مذکور وجود دارد که به پوست شما آسیب می‌رساند.

11. افزایش سن

پوست ما با افزایش سن تغییر می‌کند و با ورود به دهه هفتم زندگی، نازک‌تر و خشک‌تر می‌شود. همین دو عامل باعث ایجاد خارش روی پوست می‌شود.

12. مشکلات عصبی

هنگامی که یک عصب در بدن به درستی کار خودش را انجام نمی‌دهد، پوست به واکنش خارش یا گزگز آن را نشان می‌دهد. معمولا آسیب در انتهای اعصاب (به دلیل ضربه یا بیماری) منجر به ایجاد احساس خارش در پوست می‌شود. اگر چنین باشد، شما تنها در یک نقطه خاص از بدن آن را احساس می‌کنید بدون اینکه آثاری شبیه جوش یا کهیر مشاهده کنید.

13. یائسگی

در دوران یائسگی به دلیل از دست دادن استروژن که برای تولید کلاژن ضروری است، پوست نازک و خشک شده و شروع به خارش می‌کند.

14. بارداری

بعضی از زنان باردار در نواحی سینه، بازوها، شکم یا ران احساس خارش می‌کنند. در این صورت باز هم مرطوب کننده‌ها جواب می‌دهند.

راه‌های درمان خارش بدن

خارش بدن معضلی است که همه ما از کودکی تا الان، حداقل یک بار با آن مواجه شده‌ایم. پیش از اینکه سراغ درمان بروید، باید ریشه مشکل را پیدا کنید.

درمان‌های خانگی و درمان‌های دارویی هر دو برای درمان خارش بدن خوب هستند؛ به‌شرطی که دلیل خارش بدن به‌درستی تشخیص داده شود.

درمان‌های خانگی خارش بدن

ابتدا باید در نظر داشته باشید که این درمان‌ها برای هر مشکلی کارساز نیست. ممکن است فقط برای حساسیت‌ها پاسخگو باشد و علاج خارش بدن برای شرایطی که فرد مبتلا به سرطان است، درمان‌های خانگی نیست.

• وان جوش شیرین: نصف لیوان (یک فنجان) جوش شیرین را به آب وان اضافه کنید و به‌مدت 20-15 دقیقه درون وان استراحت کنید. در صورت نبود وان می‌توانید یک مخلوط جوش شیرین و آب درست کنید. سپس زمانی که حمام هستید این مخلوط را روی بدنتان بریزید و بدنتان را خشک کنید
• وان سرکه سیب: ۲ فنجان سرکه سیب را به وان پر از آب اضافه کنید و سپس به‌مدت 20-15 دقیقه درون وان استراحت کنید. سپس خودتان را با حوله خشک کنید. اگر می‌خواهید خارش را به‌صورت موضعی تسکین دهید، یک قاشق غذاخوری سرکه سیب را با یک فنجان آب مخلوط کنید. مخلوط را با پنبه روی محل مورد نظر بزنید
• ژل آلوورا: ژل آلوورا می‌تواند محل خارش را تا حد زیادی تسکین دهد و موضع را آرام کند. مقداری ژل آلوورا را روی موضع بزنید، ماساژ دهید و برای 20-15 دقیقه استراحت دهید. سپس می‌توانید محل را با آب بشویید. ژل آلوورای سینره حاوی 95 درصد ترکیبات طبیعی ژل آلوورا است که می‌تواند در درمان خانگی خارش بدن به شما کمک کند

درمان‌های دارویی خارش بدن

پس از مراجعه به دکتر و تشخیص دلیل خارش بدن، باید از داروهای تجویز شده، به‌موقع و به‌اندازه استفاده کنید. البته برخی از داروها نیازی به تجویز پزشک ندارند و می‌توانید خودتان آن‌ها را تهیه و استفاده کنید.

• پماد هیدروکورتیزون، لوسیون کالامین و بی‌حس‌کننده‌هایی نظیر پراموکسین می‌توانند در رفع خارش شدید بدن کمک‌کننده باشند
• کلسی نئورین و پماد آنتی‌هیستامین می‌توانند به کاهش خارش و قرمزی پوست پس از خارش کمک زیادی کنند
• در صورتی که دلیل خارش بدن، عفونت قارچی است می‌توانید از شامپوهای ضد قارچ استفاده کنید
• جهت بهتر شدن علائم خارش بدن می‌توانید از داروهای خوراکی مانند سیتریزین، کلاریتین، دیفن هیدرامین و لامیزیل استفاده کنید
• فلوکستین، سرترالین و هیدروکسی‌زین از جمله داروهای ضد افسردگی هستند که در درمان خارش بدن نیز می‌توانند استفاده شوند

محصولات طبیعی برای درمان خارش پوست

بسیاری از افراد برای جلوگیری و درمان خارش، تمایل دارند پوست خود را به روغن‌های طبیعی آغشته کنند. در این صورت اگر پوست چربی داشته باشند، منافذشان حتما مسدود شده و ردپای جوش‌ها کم کم روی پوست‌شان نمایان می‌شود. به همین دلیل برای استفاده از روغن‌ها باید دست به عصا رفتار کنید. اول نوع پوست‌تان را تشخیص دهید، اگر پوست چربی ندارید، می‌توانید به میزان کم از روغن‌هایی مانند بادام، نارگیل، درخت چای، بابونه و اسطوخودوس استفاده کنید.

مقاله پیشنهادی: بهترین انواع درمان خانگی خشکی پوست کودکان

روش استفاده از روغن‌های طبیعی برای جلوگیری از خارش پوست

اگر تصمیم‌تان برای استفاده از انواع روغن‌ها، جهت جلوگیری از خارش پوست، قطعی است؛ پیشنهاد می‌کنیم یکی دو قطره از آن‌ها را به مرطوب کننده مخصوص پوست‎‌تان اضافه کرده و پس از حمام روی پوست استفاده کنید.

رژیم غذایی مناسب برای درمان خارش پوست

طبق تحقیقات با داشتن یک رژیم غذایی مناسب و غنی از انواع ویتامین‌ها می‌توانید جلوی خارش بدن را تا حد زیادی بگیرید. موادی که در ادامه به آن‌ها اشاره می‌کنیم، در دسته غذاهایی قرار می‌گیرند که برای درمان خارش پوست می‌توانند به شما کمک کنند.

ماست، کفیر، انواع پنیر از جمله گودا و چدار، شیر، کره، کیمچی و کامبوجا در دسته غذاهایی قرار می‌گیرند که حاوی مواد معدنی زیادی هستند و می‌توانند خارش بدن را اگر به‌دلیل کمبود مواد معدنی باشد، از بین ببرند.

بهترین میوه‌ها و سبزیجات برای درمان خارش بدن

واضح است که اگر رژیم غذایی سرشار از مواد معدنی می‌خواهید باید از میوه‌ها و سبزیجات به‌اندازه کافی در کنار لبنیات، حبوبات و غلات استفاده کنید. سیب، کلم بروکلی، انواع آلو، گیلاس، ذغال‌اخته، اسفناج و کرفس از جمله مواردی هستند که می‌توانند در درمان خارش بدن بسیار موثر باشند.

کمبود چه ویتامینی می‌تواند باعث ایجاد خارش شود؟

متخصصان می‌گویند در کنار تمام دلایلی که برای ایجاد خارش پوست وجود دارند، کمبود ویتامین‌ها را نباید نادیده گرفت. کمبود ویتامینB12  و A می‌تواند یکی از دلایل ایجاد خارش در پوست باشد. بنابراین اگر با خارش مزمن پوست مواجه هستید، بهتر است در ابتدا آزمایش بدهید و سطح این ویتامین‌ها را در خون‌تان بسنجید.

کارهایی که نباید زمان خارش پوست انجام دهید

زمانی که با خارش شدید پوست مواجه می‌شوید و دست به درمان‌های خانگی یا حتی تخصصی می‌زنید، نبایدهایی وجود دارد که لازم است آن‌ها را رعایت کنید:

1. از خاراندن پوست‌تان اجتناب کنید. این کار باعث تحریک بیش از حد پوست‌تان می‌شود و ریسک ابتلا به عفونت‌ها را افزایش می‌دهد.
2. با آب داغ حمام نکنید و 10 دقیقه زیر دوش آب ولرم قرار بگیرید.
3. به هیچ عنوان از مواد شوینده، انواع کرم‌ها و لوسیون‌های دارای عطر و اسانس، استفاده نکنید. در این صورت تحریکات پوستی‌تان به حداقل می‌رسد.
4. لباس‌های دارای الیاف خشن و مصنوعی نپوشید.
5. دمای خانه را به سرعت تغییر ندهید و تلاش کنید تا در یک محیط تقریبا خنک و با رطوبتی خنثی زندگی کنید.
6. استرس خود را کاهش دهید. میزان بالای استرس خارش و سایر علائم پوستی را تشدید می‌کند.

نحوه تشخیص علت خارش بدن

پس از مراجعه به پزشک جهت درمان و یافتن دلیل خارش بدن، پزشک از شما شرح حال کاملی می‌گیرد و می‌خواهد که به سوالات پرسیده‌شده به دقت پاسخ دهید. سپس معاینه فیزیکی انجام می‌دهد و ممکن است از شما بخواهد آزمایش‌هایی را که در ادامه به آن‌ها اشاره می‌کنیم، انجام دهید تا مشخص شود علت خارش بدن چیست و درمان آغاز شود.

ممکن است پزشک برای شما آزمایش تیروئید، آزمایش خون، تست پوستی و بیوپسی را تجویز کند. نتیجه آزمایش تیروئید نشان می‌دهد که شما آیا شما بیماری مربوط به تیروئید دارید یا خیر.

نتیجه آزمایش خونی بیماری‌های زمینه‌ای را نشان می‌دهد. تست پوستی نشان می‌دهد که شما به ماده‌ای حساسیت دارید یا خیر و بیوپسی با شناسایی عفونت‌های بدن شما دلیل خارش بدن را برای پزشک واضح می‌کند.

چه زمانی برای خارش بدن به پزشک مراجعه کنیم؟

معمولا خارش بدن بی‌خطر است و برای درمان آن استفاده از راه‌های خانگی که پیش‌تر ذکر کردیم، کارساز هستند. با این حال اگر شدت خارش پوست پس از گذشت ۲ هفته بهتر نشد، شما باید سریعا به متخصص پوست مراجعه کنید. همچنین اگر خارش به‌همراه خستگی شدید، کم شدن وزن سریع، تکرر ادرار، قرمزی پوست و تب باشد، نیاز است که سریعا به پزشک مراجعه کنید.

راه‌های پیشگیری از بروز خارش بدن

برای اینکه جلوی خارش بدن را بگیرید، می‌توانید مصرف کافئین را محدود یا کاملا قطع کنید. از دوش آب داغ بپرهیزید و زمانی که دچار خارش شد، با آب ولرم مایل به سرد دوش بگیرید. مصرف مایعات به‌مقدار زیاد را فراموش نکنید و از مرطوب‌کننده مناسب پوستتان به‌اندازه کافی استفاده کنید. همچنین نخوردن مواد غذایی که حساسیت‌زا هستند، می‌تواند احتمال بروز خارش در بدن را تا حد زیادی کم کند.

سعی کنید ناخن‌هایتان را همیشه کوتاه نگه دارید تا در صورت بروز خارش، به پوستتان آسیب جدی وارد نشود. در صورتی که شب‌ها خارش را تا حد زیادی تجربه می‌کنید، از دستکش‌های نخی استفاده کنید تا به خودتان آسیب نزنید. پیش‌تر به مواد غذایی اشاره کردیم که میزان خارش بدن را کمتر می‌کنند. استفاده از این مواد غذایی می‌تواند از بروز خارش بدن تا حد زیادی پیشگیری کند.

کلام پایانی

در این مطلب به بررسی پاسخ سوال «خارش بدن نشانه چیست؟» پرداختیم. اکثر مواقعی که افراد خارش پوست را تجربه می‌کنند، در اثر بروز واکنش آلرژیک و حساسیت به مواد غذایی است.

اگر خارش به‌دلیل حساسیت به مواد غذایی باشد یعنی بدن پروتئین‌های موادغذایی دریافت‌شده را مضر تلقی کرده و آنتی‌بادی تولید می‌کند. معمولا این وضعیت با حذف ماده غذایی حساسیت‌زا بهتر می‌شود؛ اما اگر فرد کودک است یا بالای 60 سال سن دارد، بهتر است سریعا به پزشک مراجعه کند و پس از تشخیص دلیل خارش بدن، درمان دارویی آغاز شود.

 

سوالات متداول

1. کمبود کدام ماده در بدن می‌تواند باعث بروز خارش بدن شود؟

طبق تحقیقات، کمبود ویتامین D در بدن موجب احساس خارش در نواحی مختلفی از بدن می‌شود.

2. آیا تنقلات باعث تجربه خارش در بدن می‌شوند؟

بله. تنقلاتی که دارای مواد افزودنی هستند ممکن است باعث ایجاد خارش در بدن شوند.

3. تا چه مدت پس از خارش پوست، باید به پزشک مراجعه کنم؟

اگر خارش پوست‌تان بیش از دو هفته ادامه داشت، یعنی اقدامات خود مراقبتی یا به عبارت دیگر، درمان‌های خانگی اثر نداشتند. در این صورت شما نیازمند مراجعه به پزشک متخصص هستید.

4. آیا روغن نارگیل می تواند خارش را متوقف کند؟

روغن نارگیل یک مرطوب کننده طبیعی است که اثرات تسکین دهنده‌ای بر روی پوست دارد و می‌تواند خارش پوست را کاهش دهد.

5. آیا کمبود آهن موجب خارش پوست می‌شود؟

از آنجایی که کاهش آهن بدن موجب کمبود گلبول قرمز و پایین آمدن غلظت هموگلوبین می‌شود، ممکن است منجر به خارش در نواحی از پوست بدن شود.

6. شایع‌ترین علت خارش پوست چیست؟

بیماری‌های مزمنی مانند خشکی پوست، اگزما، گال، انگل، پسوریازیس، کهیر، انواع سوختگی‌ها، نیش حشرات و جای جوش می‌تواند سبب ایجاد خارش در پوست شود. لازم است بدانید که تمام این موارد شایع هستند و ما هیچ اولویتی نمی‌توانیم برای هیچ‌کدام‌شان قائل شویم.

7. چه زمانی باید نگران خارش پوستم باشم؟

زمانی که پوست شما طبیعی به نظر می‌رسد اما خارشی عجیب سر تا سر بدن‌تان را فرا می‌گیرد، شما باید نگران شوید و به پزشک متخصص مراجعه کنید.

8. آیا خارش می‌تواند به توهم و زاییده ذهن باشد؟

روانشناسان زیادی معتقدند که گاهی خارش می‌تواند بدون هیچ دلیلی در ذهن ایجاد شود. این موضوع به عنوان یک اختلال روانشناختی مورد بررسی قرار می‌گیرد.

9. آیا شکر می‌تواند باعت ایجاد خارش در پوست شود؟

قند خون بالا می‌تواند در گردش خون اختلال ایجاد کند و این موضوع به خشکی و خارش پوست نیز کمک می‌کند.

10. چرا فقط شب‌ها احساس خارش می‌کنم؟

به این دلیل که بدن شما در شب، به میزان چشمگیری رطوبتش را از دست می‌دهد که خود علائمی نظیر خارش را به دنبال دارد. همچنین بدن در شب به میزان قابل توجه‌تری نسبت به روز هورمون تولید می‌کند، ترشح این هورمون‌ها هم باعث ایجاد خارش و التهاب می‌شود.

11. آیا کمبود ویتامین D باعث ایجاد خارش می‌شود؟

معمولا کمبود ویتامین D باعث ایجاد خشکی و خارش در پوست صورت، به خصوص گونه‌ها، چانه و پیشانی می‌شود. کمبود این ویتامین در موارد بسیار شدید‌تر می‌تواند موجب ابتلای افراد به اگزما نیز شود.

12. آیا موز برای رفع خارش پوست مفید است؟

پوست موز سرشار از اسیدهای آمینه، ویتامین‌های A، B، C و E است و آن را می‌توان برای تسکین پوست‌های خشک و تحریک شده استفاده کرد. همچنین پوست موز می‌تواند به رفع جوش‌ها، جای نیش حشرات و حساسیت به گیاهانی مانند گزنه کمک کند.

13. علائم خارش ناشی از دیابت چیست؟

اگر خارش از علائم بیماری دیابت باشد، ممکن است برجستگی‌های سفت و زرد رنگ (اندازه نخود) روی سطح پوست ایجاد شود. این التهابات ممکن است پشت دست‌ها، بازوها، پاها و کمر ایجاد شده و به رنگ قرمز درآید.

14. آیا نوشیدن آب داغ موجب ایجاد خارش در پوست می‌شود؟

نوشیدن آب داغ باعث می‌شود برخی از چربی‌های مفید داخل بدن از بین بروند. در این حالت پوست خشک شده، خارش و سوزش ایجاد می‌شود. همچنین آب داغ التهابات پوستی را نیز افزایش می‌دهد.