همه چیز درباره خارش پوست و دلایل ایجاد آن

همه ما خارش پوست را تجربه کرده‌ایم. امری غیر قابل کنترل که در زمان مواجهه با آن، این سؤال به شدت ذهن‌مان را مشغول می‌کند: «چگونه می‌توان در این مواقع پوست را تسکین داد؟» گاهی اوقات پس از خارش شدید، ممکن است آثاری شبیه جوش، کهیر و… روی پوست نمایان شود. اما بعضی اوقات هم شما هیچ اثری از التهاب نمی‌بینید. بر خلاف آنچه عموم مردم تصور می‌کنند، نیش حشرات، آبله مرغان، گیاهان و مواد حساسیت‌زا، تنها عامل خارش پوست نیستند. پوست بسیار خشک (همچنین پوستی که به هزار و یک دلیل آب خود را از دست داده و دهیدراته شده)، بیماری‌های پوستی مانند درماتیت آتوپیک، آبله‌مرغان، اگزمای دیشیدروتیک فولیکولیت، پسوریازیس، نورودرماتیت، درماتوفیتوز، درماتیت سبورئیک و زونا باعث ایجاد خارش در پوست می‌شوند.

این در حالی است که متاسفانه در برخی موارد خارش بی‌دلیل یک نقطه مشخص از پوست می‌تواند از علائم سرطان پوست، لنفوم هوچکین و سلول T هم باشد. اما ما قصد نگران کردن شما را نداریم. به همین دلیل تمام دلایل خارش پوست را به تفصیل برای‌تان توضیح می‌دهیم. اما قبل از خواندن این اطلاعات اگر به بیماری‌های خونی، کلیوی، کبدی، دیابت، پر کاری غده تیروئید و HIV مبتلا هستید، ساده از کنار خارش‌های موضعی پوست‌تان نگذرید.

هنگام خارش در بدن چه اتفاقی می افتد؟

قبل از هر موضوعی توضیح می‌دهیم، هنگام خارش پوست، چه اتفاقی در بدن‌مان می‌افتد. این رخداد با زبان ساده در سه مرحله زیر خلاصه می‌شود:

اول: گیرنده‌های سلول‌های عصبی پیام هشدار «خارش» را از ناحیه خاصی از پوست دریافت می‌کنند.

دوم: رشته‌های عصبی تخصصی، سیگنال خارش را به طناب نخاعی انتقال می‌دهند تا پیام را به مغز مخابره کند.

سوم: مغز فوراً ناخن‌ها را به محل خارش اعزام می‌کند تا با اصطکاک در آنجا موجب التیام پوست شوند.

علت‌های خارش پوست چیست؟

زمانی که ناخن‌های‌تان را برای خاراندن قسمتی از پوست روی سطح بدن‌تان می‌کشید، لازم است بدانید چرا خارش پوست را تجربه می‌کنید؟

حساسیت به نیکل

یکی از دلایل رایج خارش پوست (که اغلب از آن‌ها خبر داریم)، واکنش‌های آلرژیک است. پوست ما می‌تواند به مواد مختلف واکنش نشان دهد. یکی از مهم‌ترین عناصری که باعث ایجاد حساسیت در پوست می‌شود، فلزی به نام «نیکل» است. این ماده معمولا در بیشتر کالاها و محصولاتی که به صورت مداوم در روز با آن‌ها سر و کار داریم، وجود دارد. برای مثال تلفن همراه، انواع جواهرات و زیورآلات، فریم عینک، دکمه‌های فلزی، سگک کیف، کمربند، برخی از لباس‌های زیر زنانه و… همگی دارای این فلز هستند. این ماده ممکن است در محصولات لاتکس، تعدادی از عطرها، لاک ناخن و حتی شامپوها هم پیدا شود. اگر دلیل خارش پوست‌تان نیکل باشد، حتما خارش بی وقفه و نشانه‌های پوستی قابل مشاهده‌ای خواهید داشت.

چگونه خارش ناشی از نیکل را تسکین دهیم؟

یکی از بهترین و مؤثرترین راه‌ها برای تسکین خارش ناشی از نیکل، توقف استفاده از محصول و شیء حساسیت‌زا است.

واکنش به گیاهان

گیاهان زیادی وجود دارند که باعث ایجاد خارش‌های پوستی می‌شوند. خارش‌های ناشی از آن‌ها اغلب طولانی و به شدت کلافه‌کننده است. لیست زیر شامل گیاهانی است که می‌تواند برای‌تان مشکلات پوستی ایجاد کنند:

• توت‌فرنگی
• سیر
• گوجه‌فرنگی
• کامفری
• گل‌گاو‌زبان
• انواع فلفل
• گل رز
• پیاز لاله
• پیاز گل نرگس
• پیاز سنبل
• پیچک سمی
• گزنه

چگونه خارش ناشی از حساسیت به گیاهان را تسکین دهیم؟

در صورتی که پوست شما در معرض گیاه حساسیت‌زا قرار گرفت، به سرعت مراحل زیر را دنبال کنید:

1. بلافاصله پوست را با الکل مالش دهید.
2. سپس آن را با مایع ظرف‌شویی خوب بشوئید تا مواد آلرژی‌زا به نقاط دیگر پوست‌تان سرایت نکند.
3. زیر ناخن‌ها را حتما برس بکشید.
4. به سرعت لباس‌تان را عوض کنید.
5. برای جلوگیری از ایجاد تاول و کاهش خارش می‌توانید از کمپرس آب سرد، لوسیون کالامین یا کرم هیدروکورتیزون استفاده کنید.
6. از قرار دادن کرم‌های مرطوب کننده یا لوسیون‌های دارای عطر روی پوست آسیب‌دیده به شدت خودداری کنید.
7. اگر خارش ادامه‌دار بود با بلغور جودو سر حمام کنید.

استفاده از استخرها یا محل‌های نامناسب برای شنا

اگر با هر بار مراجعه به استخرها یا پلاژهایی برای شنا متوجه علائم و نشانه‌هایی روی پوست‌تان شدید، بدانید املاح نامناسبی در آب و محیط مذکور وجود دارد که به پوست شما آسیب می‌رساند.

روش تسکین خارش ناشی از استفاده از استخر و محیط‌های مرطوب نامناسب:

بهترین راه برای تسکین خارش ناشی از مراجعه به استخرها و مکان‌های مرطوب نامناسب، این است که آن‌ها را متوقف کنید. جایی را برای شنا انتخاب کنید که از نظافت و املاح داخل آب آن مطمئن هستید.

افزایش سن

پوست ما با افزایش سن تغییر می‌کند و با ورود به دهه هفتم زندگی، نازک‌تر و خشک‌تر می‌شود. همین دو عامل باعث ایجاد خارش روی پوست می‌شود.

خارش ناشی از افزایش سن چگونه تسکین می‌یابد؟

ما عموما به افرادی که خارش ناشی از افزایش سن را تجربه می‌کنند، پیشنهاد می‌کنیم تا به یک متخصص پوست مراجعه کنند. ممکن است خارش پوست‌شان دلایل مختلفی داشته باشد. اما اگر قطعا می‌دانید که این امر به دلیل خشکی و دهیدراته شدن پوست است می‌توانید از مرطوب کننده‌های قوی هم استفاده کنید.

در این چند سطر، نمونه‌هایی از مرطوب کننده‌های قوی موجود در بازار را به شما معرفی می‌کنیم:

1. آبرسان لدورا: این محصول دارای انواع روغن‌های گیاهی مانند جوجوبا و شی‌باتر و همچنین اسیدهای چرب ضروری است که به درمان خشکی پوست و بازگرداندن خاصیت الاستیسیته آن کمک می‌کند.
2. آبرسان Triple Active اورئال: این محصول از ترکیب ویتامین‌هایی مانند E، C، B5 و مواد معدنی همچون منیزیم و کلسیم ساخته شده و از پوست در برابر اشعه‌های مضر خورشید محافظت می‌کند.
3. کرم مرطوب کننده مخصوص افراد بالای 40 سال سینره: این محصول برای افرادی ساخته شده که به خشکی پوست ناشی از افزایش سن یا پیری زودرس پوست، مبتلا می‌شوند. این محصول حاوی گلیکوپروتئین‌ها جهت حفظ رطوبت در پوست است. همچنین مواد جایگزین چربی در این محصول کار ترمیم پوست‌های دهیدراته را انجام می‌دهند. روغن شی‌باتر و جوجوبا موجود در آن نیز باعث نرمی و لطافت پوست می‌شود.
4. ژل آبرسان نوتروژینا مدل Hydro Boost: این محصول حاوی مقادیر زیادی هیالورونیک اسید است که به حفظ رطوبت پوست کمک کرده و از دهیدراته شدن آن جلوگیری می‌کند.
5. آبرسان الارو: این محصول خاصیت الاستیسیته پوست را افزایش داده و کلاژن‌سازی را در آن تقویت می‌کند. آبرسان الارو برای درمان خطوط ناشی از افزایش سن پوست انتخاب مناسبی به شمار می‌رود.

استفاده از انواع داروها

خارش یکی از عوارض جانبی مصرف برخی از داروهای شناخته شده است. داروهایی مانند آسپیرین، انواع مسکن‌ داروی فشار خون و داروهای مخصوص شیمی درمانی می‌تواند خارش پوست را تشدید کند.

این موضوع چگونه تسکین می‌یابد:

قبل از هر چیزی باید مطمئن شوید، خارشی که تجربه می‌کنید عوارض جانبی یکی از همین داروهاست. در این خصوص پزشک متخصص می‌تواند به شما کمک کند.

مشکلات عصبی

هنگامی که یک عصب در بدن به درستی کار خودش را انجام نمی‌دهد، پوست به واکنش خارش یا گزگز آن را نشان می‌دهد. معمولا آسیب در انتهای اعصاب (به دلیل ضربه یا بیماری) منجر به ایجاد احساس خارش در پوست می‌شود. اگر چنین باشد، شما تنها در یک نقطه خاص از بدن آن را احساس می‌کنید بدون اینکه آثاری شبیه جوش یا کهیر مشاهده کنید.

درمان این درد چیست؟

در این صورت باید به متخصص مراجعه کرده و دارو مصرف کنید.

یائسگی

در دوران یائسگی به دلیل از دست دادن استروژن که برای تولید کلاژن ضروری است، پوست نازک و خشک شده و شروع به خارش می‌کند.

روش تسکین خارش ناسی از یائسگی:

اگر در دوران یائسگی به سر می‌برید و خارش پوست را تجربه می‌کنید می‌توانید با استفاده از یک مرطوب کننده مناسب این مشکل را به طور کامل حل کنید.

بارداری

بعضی از زنان باردار در نواحی سینه، بازوها، شکم یا ران احساس خارش می‌کنند. در این صورت باز هم مرطوب کننده‌ها جواب می‌دهند.

کمبود چه ویتامینی می‌تواند باعث ایجاد خارش شود؟

متخصصان می‌گویند در کنار تمام دلایلی که برای ایجاد خارش پوست وجود دارند، کمبود ویتامین‌ها را نباید نادیده گرفت. کمبود ویتامینB12  و A می‌تواند یکی از دلایل ایجاد خارش در پوست باشد. بنابراین اگر با خارش مزمن پوست مواجه هستید، بهتر است در ابتدا آزمایش بدهید و سطح این ویتامین‌ها را در خون‌تان بسنجید.

چه میوه‌ها و خوراکی‌هایی به درمان خارش پوست کمک می‌کند؟

مواد حاوی مقدار زیادی از پروبیوتیک‌ها و ویتامین C ، مانند کشک خشک، پرتقال، توت‌فرنگی، سیب و هندوانه خاصیت ضد التهابی و ضد خارش دارند و حتی آثار ناشی از کهیر را نیز کاهش می‌دهند.

درمان‌های خانگی خارش پوست چیست؟

همه افراد هر چند وقت یک‌بار با معضل خارش دست و پنجه نرم می‌کنند. بسیاری از آن‌ها در ابتدا سراغ درمان‌های سنتی و خانگی می‌روند. مثلا روش‌هایی که مادرها و مادربزرگ‌هایشان انجام می‌دادند را امتحان کرده یا در بین صحبت‌هایشان با دوست و آشنا راه‌کارهایی را دریافت می‌کنند.

راستش را بخواهید، برخی از این روش‌های سنتی، به عنوان توصیه‌های پزشکان عمومی، سینه به سینه چرخیده است و برخی دیگر ریشه در علم گیاه‌درمانی دارد، که عبارت است از: (یادتان نرود، قبل از خواندن این چند سطر، دلیل خارش پوست‌تان را از میان موارد ذکر شده پیدا کنید و سپس دست به درمان خانگی بزنید.)

1. پارچه سرد و مرطوب یا یک کیسه یخ را در محل خارش قرار دهید. این کار را حدود پنج تا ده دقیقه تکرار کنید که خارش متوقف شود.
2. پیش از این هم گفتیم حمام بلغور جودوسر در درمان خارش مؤثر است. اما اینجا می‌خواهیم مفصل‌تر درباره آن صحبت کنیم. بلغور جو دو سر را خیسانده و روی پوست خود بمالید. این ماده در درمان تاول‌های ناشی از آبله مرغان، کهیر، آفتاب سوختگی و سایر حساسیت‌های ایجاده شده مؤثر است.
3. پوست خود را همیشه مرطوب نگه دارید. برای این کار یک مرطوب کننده بدون عطر و غلیظ (که در چند سطر بالاتر نمونه‌هایی از آن‌ها را معرفی کردیم) انتخاب کنید.
4. اگر خارش بسیار شدید شد، می‌توانید از بی حس کننده‌های موضعی حاوی پراموکسین نیز استفاده کنید.
5. منتول و کالامین هم می‌توانند به شما در درمان خارش کمک کنند. فقط کافی است آن‌ها را در جای خنک مانند یخچال قرار دهید تا تأثیر خودشان را از دست ندهند.
6. اگر برای درمان خارش به پزشک مراجعه کردید، مجازید در نواحی از پوست که مشمول دارو درمانی می‌شوند، نیز از مرطوب کننده‌ها استفاده کنید تا تأثیر دارو چند برابر شود.
7. اگر پوست حساس و مستعد خارش دارید سعی کنید لباس‌های گشاد با الیاف طبیعی بپوشید.

کارهایی که نباید زمان خارش پوست انجام دهید

زمانی که با خارش شدید پوست مواجه می‌شوید و دست به درمان‌های خانگی یا حتی تخصصی می‌زنید، نبایدهایی وجود دارد که لازم است آن‌ها را رعایت کنید:

اول: از خاراندن پوست‌تان اجتناب کنید. این کار باعث تحریک بیش از حد پوست‌تان می‌شود و ریسک ابتلا به عفونت‌ها را افزایش می‌دهد.

دوم: با آب داغ حمام نکنید و 10 دقیقه زیر دوش آب ولرم قرار بگیرید.

سوم: به هیچ عنوان از مواد شوینده، انواع کرم‌ها و لوسیون‌های دارای عطر و اسانس، استفاده نکنید. در این صورت تحریکات پوستی‌تان به حداقل می‌رسد.

چهارم: لباس‌های دارای الیاف خشن و مصنوعی نپوشید.

پنجم: دمای خانه را به سرعت تغییر ندهید و تلاش کنید تا در یک محیط تقریبا خنک و با رطوبتی خنثی زندگی کنید.

ششم: استرس خود را کاهش دهید. میزان بالای استرس خارش و سایر علائم پوستی را تشدید می‌کند.

محصولات طبیعی برای درمان خارش پوست

بسیاری از افراد برای جلوگیری و درمان خارش، تمایل دارند پوست خود را به روغن‌های طبیعی آغشته کنند. در این صورت اگر پوست چربی داشته باشند، منافذشان حتما مسدود شده و ردپای جوش‌ها کم کم روی پوست‌شان نمایان می‌شود. به همین دلیل برای استفاده از روغن‌ها باید دست به عصا رفتار کنید. اول نوع پوست‌تان را تشخیص دهید، اگر پوست چربی ندارید، می‌توانید به میزان کم از روغن‌هایی مانند بادام، نارگیل، درخت چای، بابونه و اسطوخودوس استفاده کنید.

روش استفاده از روغن‌های طبیعی برای جلوگیری از خارش پوست

اگر تصمیم‌تان برای استفاده از انواع روغن‌ها، جهت جلوگیری از خارش پوست، قطعی است؛ پیشنهاد می‌کنیم یکی دو قطره از آن‌ها را به مرطوب کننده مخصوص پوست‎‌تان اضافه کرده و پس از حمام روی پوست استفاده کنید.

چه محصولاتی برای جلوگیری از خارش پوست بخریم؟

اگر خارش پوست‌تان به حدی است که با استفاده از مرطوب‌کننده‌های مناسب پوست، رفع نمی‌شود و نشانه‌هایی مانند پوسته پوسته شدن، اگزما یا خشکی افراطی روی پوست‌تان مشاهده می‌کنید، یعنی به محصولات تخصصی‌تری نیاز دارید. این محصولات را می‌توانید در قفسه‌های آرایشی و بهداشتی فروشگاه‌ها (اغلب داروخانه‌ها) پیدا کنید.

1. پماد کالاندولا دینه: پماد کالاندولا شامل عصاره گل همیشه بهار، موم طبیعی زنبور عسل و سایر روغن‌های گیاهی است. بنابراین می‌تواند برای درمان خشکی و خارش پوست بسیار مفید باشد. همچنین این کرم قدرت بالایی برای ترمیم پوست آسیب دیده دارد.
2. کامیل کرم (کرم بابونه): شما با یک محصول آلمانی طرف هستید که از قضا تأثیر بسیار خوبی برای درمان خارش پوست صورت و بدن دارد. این محصول خارش ناشی از سوختگی، گزیدگی حشرات، اگزما و حساسیت‌های پوستی را به سرعت رفع می‌کند.
3. پماد رکوبیزول: این پماد برای درمان حساسیت‌های شدید و اگزمای مزمن پوستی استفاده می‌شود. حاوی عصاره بابونه و گل همیشه بهار است و خاصیت آنتی باکتریالی نیز دارد.

سوالات متداول درباره خارش پوست

خارش پوست می‌تواند کیفیت زندگی شما را تحت تأثیر قرار دهد. خواب‌تان را مختل کند یا حتی باعث خراشیدگی و خونریزی شود. به همین دلیل سؤالات زیادی ممکن است ذهن‌تان را درگیر کند. ما به رایج‌ترین آن‌ها پاسخ دادیم:

تا چه مدت پس از خارش پوست، باید به پزشک مراجعه کنم؟

اگر خارش پوست‌تان بیش از دو هفته ادامه داشت، یعنی اقدامات خود مراقبتی یا به عبارت دیگر، درمان‌های خانگی اثر نداشتند. در این صورت شما نیازمند مراجعه به پزشک متخصص هستید.

آیا روغن نارگیل می تواند خارش را متوقف کند؟

روغن نارگیل یک مرطوب کننده طبیعی است که اثرات تسکین دهنده‌ای بر روی پوست دارد و می‌تواند خارش پوست را کاهش دهد.

آیا کمبود آهن موجب خارش پوست می‌شود؟

از آنجایی که کاهش آهن بدن موجب کمبود گلبول قرمز و پایین آمدن غلظت هموگلوبین می‌شود، ممکن است منجر به خارش در نواحی از پوست بدن شود.

شایع‌ترین علت خارش پوست چیست؟

بیماری‌های مزمنی مانند خشکی پوست، اگزما، گال، انگل، پسوریازیس، کهیر، انواع سوختگی‌ها، نیش حشرات و جای جوش می‌تواند سبب ایجاد خارش در پوست شود. لازم است بدانید که تمام این موارد شایع هستند و ما هیچ اولویتی نمی‌توانیم برای هیچ‌کدام‌شان قائل شویم.

چه زمانی باید نگران خارش پوستم باشم؟

زمانی که پوست شما طبیعی به نظر می‌رسد اما خارشی عجیب سر تا سر بدن‌تان را فرا می‌گیرد، شما باید نگران شوید و به پزشک متخصص مراجعه کنید.

آیا خارش می‌تواند به توهم و زاییده ذهن باشد؟

روانشناسان زیادی معتقدند که گاهی خارش می‌تواند بدون هیچ دلیلی در ذهن ایجاد شود. این موضوع به عنوان یک اختلال روانشناختی مورد بررسی قرار می‌گیرد.

آیا شکر می‌تواند باعت ایجاد خارش در پوست شود؟

قند خون بالا می‌تواند در گردش خون اختلال ایجاد کند و این موضوع به خشکی و خارش پوست نیز کمک می‌کند.

چرا فقط شب‌ها احساس خارش می‌کنم؟

به این دلیل که بدن شما در شب، به میزان چشمگیری رطوبتش را از دست می‌دهد که خود علائمی نظیر خارش را به دنبال دارد. همچنین بدن در شب به میزان قابل توجه‌تری نسبت به روز هورمون تولید می‌کند، ترشح این هورمون‌ها هم باعث ایجاد خارش و التهاب می‌شود.

آیا کمبود ویتامین D باعث ایجاد خارش می‌شود؟

معمولا کمبود ویتامین D باعث ایجاد خشکی و خارش در پوست صورت، به خصوص گونه‌ها، چانه و پیشانی می‌شود. کمبود این ویتامین در موارد بسیار شدید‌تر می‌تواند موجب ابتلای افراد به اگزما نیز شود.

آیا موز برای رفع خارش پوست مفید است؟

پوست موز سرشار از اسیدهای آمینه، ویتامین‌های A، B، C و E است و آن را می‌توان برای تسکین پوست‌های خشک و تحریک شده استفاده کرد. همچنین پوست موز می‌تواند به رفع جوش‌ها، جای نیش حشرات و حساسیت به گیاهانی مانند گزنه کمک کند.

علائم خارش ناشی از دیابت چیست؟

اگر خارش از علائم بیماری دیابت باشد، ممکن است برجستگی‌های سفت و زرد رنگ (اندازه نخود) روی سطح پوست ایجاد شود. این التهابات ممکن است پشت دست‌ها، بازوها، پاها و کمر ایجاد شده و به رنگ قرمز درآید.

آیا نوشیدن آب داغ موجب ایجاد خارش در پوست می‌شود؟

نوشیدن آب داغ باعث می‌شود برخی از چربی‌های مفید داخل بدن از بین بروند. در این حالت پوست خشک شده، خارش و سوزش ایجاد می‌شود. همچنین آب داغ التهابات پوستی را نیز افزایش می‌دهد.

نتیجه‌گیری:

خارش پوست می‌تواند به دلایل مختلفی ایجاد شود. معمولا افرادی که به انواع بیماری‌های پوستی مبتلا هستند، مشکلات نارسایی کبد و کلیه دارند. همچنین این افراد به مواد غذایی، داروها یا گیاهان حساسیت دارند و خارش را تجربه می‌کنند. اما یکی از شایع‌ترین دلایل خارش پوست، خشکی است. مشکلی که با استفاده از یک مرطوب کننده مناسب حل می‌شود.

در حقیقت کمی توجه و مراقبت از پوست می‌تواند خارش، که یکی از آزاردهنده‌ترین علائم پوستی است را کنترل کند. اگر سوالی درباره این موضوع دارید می‌توانید زیر این مقاله از ما بپرسید.