اگزما چشم و دور چشم؛ از علت تا راه درمان با کرم دور چشم

بیماری های پوستی می توانند در تمام قسمت های بدن اتفاق بیفتند و باعث مشکلاتی شوند، برخی از این عارضه های پوستی جدی هستند و ممکن است مشکلات ثانویه خطرناکی برای بدن به وجود آورند ولی برخی دیگر مانند حساسیت های پوستی، به راحتی قابل پیشگیری و درمان هستند. یکی از بیماری های شایع پوستی که احتمالاً بسیاری از ما در طی زندگی خود به آن دچار شده ایم، اگزما است. بسیاری از مردم اگزما را یک عارضه پوستی کم اهمیت و کم خطر می دانند در صورتی که اگزما معمولاً به دلیل وجود یک بیماری نهفته بروز می کند. از این رو در این مقاله پس از معرفی اگزما، به یکی از موارد شایع آن که اگزما چشم و دور چشم، اگزمای پلک چشم است، می پردازیم، علت های آن را مورد بررسی قرار می دهیم و راه های درمان آن را بازگو می کنیم؛ پس با ما همراه باشید.

اگزما چیست؟

اگزما یک بیماری پوستی است که با خارش و بروز لکه های قرمز همراه است و پوست شما را ملتهب یا تحریک می کند. متداول ترین نوع اگزما درماتیت آتوپیک یا اگزمای آتوپیک است. «آتوپیک» به تمایل فرد به ابتلا به بیماری های آلرژیک مانند آسم و تب یونجه می گویند. اگزما هر ساله حدود ده تا بیست درصد نوزادان و حدودسه درصد بزرگسالان و کودکان در ایالات متحده را تحت تأثیر قرار می دهد. علائم اگزما برای برخی از افراد در طول زندگی، تنها گاهی بروز می کند. این بیماری پوستی انواع گوناگونی دارد که یکی از شایع ترین آن ها، اگزمای چشم و دور چشم است.

اگزمای دور چشم چیست؟

به اگزمای چشم یا اگزمای پلک، اگزمای درماتیت پلک نیز می گویند. پلک های بالا، پایین یا هر دو پلک در یک یا هر دو طرف می توانند تحت تأثیر درماتیت تماسی قرار بگیرند. بیمار ممکن است از خارش یا سوزش شکایت کند و پلک های او قرمز و پوسته پوسته شوند. درماتیت تماسی پلک یک واکنش التهابی در پوست پلک است که در اثر تماس با ماده محرک ایجاد می شود. این عارضه ممکن است به علت آلرژی (درماتیت تماسی آلرژیک) یا تحریک (درماتیت تماسی تحریک کننده) اتفاق بیفتد. درماتیت پلک را اگزمای پلک نیز می نامند.

پلک های بالا، پایین یا هر دو پلک در یک یا هر دو طرف می توانند تحت تأثیر درماتیت تماسی قرار بگیرند. اگر این بیماری درمان نشود، با افزایش علائم پوستی، ممکن است پلک ها ضخیم شوند. هم چنین ممکن است لبه های پلک با این بیماری درگیر شود که در آن صورت به آن، بلفاریت می گویند. در هر حال پوست نازک پلک ها به ویژه به عوامل تحریک کننده و حساسیت زا واکنش نشان می دهند و بنابراین مستعد ایجاد درماتیت تماسی هستند؛ در صورتی که تماس سایر قسمت های بدن با همان عوامل حساسیت زا ممکن است منجر به ایجاد بثورات جلدی در آن نواحی نشود.

همان طور که گفتیم درماتیت تماسی پلک یا همان اگزمای دور چشم بر دو نوع است که در ادامه به آن ها می پردازیم:

درماتیت تماسی پلک تحریک پذیر

درماتیت تماسی پلک تحریک پذیر یک واکنش التهابی است که به دلیل آسیب به پوست ایجاد می شود و برخلاف درماتیت تماسی آلرژیک، آنتی بادی های خاص (ایمونوگلوبولین ها) یا سلول های ایمنی خاص (لنفوسیت های نوعT ) را درگیر نمی کنند.

چه عواملی باعث اگزما چشم و دور چشم می شود؟

درماتیت تماسی پلک تحریک پذیر ممکن است در اثر تماس با مواد تحریک کننده یا عوامل فیزیکی دیگر به وجود آید.

مواد تحریک کننده ای که ممکن است باعث درماتیت تماسی پلک تحریک پذیر شوند، عبارتند از:

• صابون ها و مواد شوینده
• اسیدها و مواد قلیایی
• مواد شیمیایی مانند کلر موجود در آب استخرها
• ذرات غبار هوا
• مواد آرایشی مانند خط چشم، سایه چشم، ریمل و ضد آفتاب

محرک های فیزیکی که ممکن است باعث درماتیت تماسی تحریک کننده شوند، عبارتند از:

• نوسان شدید دما (گرما یا سرما)
• نوسان شدید رطوبت (خشک یا مرطوب)
• مالش زیاد پلک ها یا خراشیده شدن آن ها

چه کسانی بیشتر دچار اگزما چشم و دور چشم می شوند؟

درماتیت تماسی پلک تحریک پذیر می تواند در هر کسی ایجاد شود. با این حال، این بیماری بیشتر در افرادی با پوست حساس دیده می شود. هم چنین افرادی که زمینه ابتلا به اگزمای آتوپیک، آسم و تب یونجه دارند، بیشتر از سایر افراد به درماتیت تماسی پلک تحریک پذیر دچار می شوند.

تشخیص اگزما چشم و دور چشم چگونه انجام می شود؟

ایجاد بثورات خارش دار که روی یک یا هر دو پلک تأثیر می گذارند که ممکن است به طور متناوب یا مداوم رخ دهد.

اغلب اوقات، فرد دارای پوست حساس یا مبتلا به اگزمای آتوپیک است.

درماتیت تماسی پلک آلرژیک

اگزما چشم و دور چشم (درماتیت تماسی پلک آلرژیک) چگونه ایجاد می شود؟

درماتیت تماسی پلک آلرژیک در اثر واکنش ایمنی بدن به مواد آلرژی زا (آلرژن) ایجاد می شود. (آلرژن ها) غالباً موادی هستند که بیمار قبلاً بارها بدون مشکل در معرض آن ها قرار گرفته است. بثورات معمولاً یک تا چند روز پس از تماس با ماده حساسیت زا رخ می دهد که همین مسأله می تواند شناسایی علت درماتیت تماسی پلک آلرژیک را دشوار کند.

چه عواملی باعث اگزما چشم و دور چشم می شود؟

درماتیت تماسی پلک آلرژیک به دنبال تماس مستقیم پلک با ماده حساسیت زا ایجاد می شود. مواد آرایشی از جمله شایع ترین آلرژن ها هستند:

• نرم کننده ها و مرطوب کننده ها
• کرم دور چشم
• انواع ضد آفتاب
• پاک کننده چشم و صورت
• روغن های آرایشی و معطر

دیگر آلرژن ها ممکن است در هنگام استفاده از مواد زیر باعث ایجاد اگزمای دور چشم شوند:

• مژه های مصنوعی و فرمژه
• قطره های چشمی
• محلول نگهداری لنزهای تماسی چشم
• قاب های عینک ساخته شده از مواد نامرغوب

هم چنین درماتیت تماسی پلک ممکن است در اثر تماس غیرمستقیم با ماده حساسیت زا و از طریق مالش یا لمس پلک ها ایجاد شود، این مواد می توانند شامل موارد زیر باشند:

• نیکل موجود در سکه های فلزی
• مواد معطر
• لوازم آرایشی ناخن (استفاده از لاک ناخن و ناخن های مصنوعی)
• رنگ مو (آلرژی به پارافنیلن دی آمین)
• درماتیت تماسی پلک آلرژیک می تواند به واسطه مواد حساسیت زای موجود در هوا، مانند گرد و غبار و گرده های گیاهان ایجاد شود.

تشخیص درماتیت تماسی آلرژیک پلک چگونه انجام می شود؟

تشخیص درماتیت تماسی آلرژیک پلک با شناسایی ویژگی های مشخصه آن انجام می شود:

• بثورات خارش دار که روی یک یا هر دو پلک دیده می شود.
• بروز مکرر این عارضه به صورت متناوب در فواصل مختلف زمانی
• پیشگیری و درمان اگزمای دور چشم یا درماتیت تماسی پلک
• برای اطمینان از سالم بودن پوست و پیشگیری از، از بین رفتن چربی و آب پوست، از تماس با عوامل تحریک کننده و آلرژن های شناخته شده یا بالقوه جلوگیری کنید.
• از مالیدن پلک ها و خراشیده شدن آن ها جلوگیری کنید.
• فقط با دست های تمیز و شسته شده پلک ها را لمس کنید.
• پلک ها را با آب بشویید یا از پاک کننده های مخصوص پوست های حساس استفاده کنید.
• از مصرف مواد آرایشی مخصوص پلک در هنگام ابتلا به اگزمای دور چشم خودداری کنید.
• در صورت قرار گرفتن در معرض سرما، باد، ذرات گرد و غبار و…، از عینک های محافظ استفاده کنید (هم چنین این عینک ها می توانند جلوی خراشیده شدن و مالش پلک ها را بگیرند.)

درمان اگزمای دور چشم با استفاده از کرم یا پماد

برای درمان التهاب فعال، می توانید برای دوره های کوتاه از کورتیکواستروئیدهای موضعی خفیف (به عنوان مثال کرم یا پماد هیدروکورتیزون یک درصد) یا مهارکننده های calcineurin ، (کرم pimecrolimus 1٪) استفاده کنید. درماتیت تماسی شدید پلک ها معمولاً با یک دوره کوتاه داروی کورتیکواستروئید درمان می شود.

درماتیت پلک می تواند با ایجاد پیگمانتاسیون (افزایش رنگدانه های پوستی) بعد از التهاب، یکی از دلایل سیاهی تیرگی زیر چشم باشد.

سخن پایانی

اگزمای دور چشم یکی از شایع ترین بیماری های پوستی است که بسیاری از افراد آن را تجربه کرده اند، به این عارضه درماتیت تماسی پلک چشم هم گفته می شود و بر دو نوع درماتیت تماسی پلک تحریک پذیر و درماتیت تماسی پلک آلرژیک است. در نوع تحریک پذیر این بیماری پوستی، اصولاً فرد دارای یک بیماری زمینه ای است ولی در نوع آلرژیک آن، تماس با مواد حساسیت زا باعث بروز اگزما می شود. علائم بروز این دو نوع درماتیت تماسی یکسان است و بیشتر اوقات با ظاهر شدن بثورات جلدی، سوزش و خارش نمایان می شود. برای درمان این بیماری پوستی علاوه بر رعایت یکسری نکات و اجتناب از مواد حساسیت زا، استفاده از کرم هایی که دارای کورتیکواستروئیدها هستند، می تواند بسیار کمک کننده باشد.