31 درمان قطعی شپش سر در یک شب (خانگی و دارویی)

هر سال با نزدیک شدن به بازگشایی مدارس، یکی از دغدغه های والدین بیماری های مشترکی است که ممکن است به واسطه ازدحام دانش آموزان در بین آن ها شایع شود. یکی از این بیماری ها، یک انگل پوستی به اسم شپش است. البته این حشره تنها در مدارس و بین دانش آموزان شایع نیست و هر کسی ممکن است به آن مبتلا شود. هم چنین ابتلا به این بیماری نباید به دلیل شرایط اقتصادی یا اجتماعی افراد تلقی شود چراکه حتی با رعایت نکات بهداشتی امکان ابتلا به آن وجود دارد. در این مقاله بیشتر راجع به شپش و رشک خواهیم گفت و راه های درمان خانگی رشک را مورد بررسی قرار می دهیم.

راه‌های درمان شپش سر

شپش از تماس مستقیم با وسایلی مانند شانه، بالش و کلاه منتقل می‌شود و درمان سریع آن بسیار مهم است تا گسترش پیدا نکند. رشک و شپش باعث خارش، تحریک، التهاب، زخم و حتی عفونت‌های شدید می‌شوند. در ادامه به معرفی درمان‌های خانگی و تجویزی شپش می‌پردازیم.

توجه داشته باشید که درمان فوری شپش در یک شب امکان‌پذیر نیست و نیاز به استمرار و رعایت اصول درمان دارد.

درمان‌های خانگی شپش

وقتی از وجود رشک در موهای سر خود یا هر یک از اعضای خانواده مطمئن شدید، علاوه بر رعایت اصول بهداشتی برای پیشگیری از انتقال شپش، بهتر است سریع درمان شپش سر را شروع کنید؛ زیرا شپش سر علاوه‌بر ایجاد خارش شدید که ناشی از ترشح ماده ضد انعقاد خون به محل گاز شپش برای تغذیه از خون فرد است، ممکن است زمینه‌ساز بیماری‌های عفونی چون تیفوس شود.

1. نظافت فرد و خانواده

اولین نکته قابل توجه در درمان خانگی شپش سر، رعایت بهداشت فردی و خانوادگی است.

حمام کردن منظم، شست‌شوی صحیح لباس‌ها و روبالشی‌ها و اصلاح موها، از ساده‌ترین کارهایی هستند که نقش مهمی در سلامت پوست و موی سر شما ایفا می‌کنند.

2. شانه زدن و جداکردن شپش‌ها و رشک‌ها از موی سر

نخستین و مهم‌ترین اقدام برای درمان شپش سر، جداکردن و کندن شپش‌ها و رشک‌ها است. تخم شپش به اندازه ته یک سنجاق است و یک شپش بالغ هم نهایتاً به اندازه یک دانه کنجد است؛ به همین دلیل شانه‌های فلزی با دندانه‌های زیاد و فاصله بسیار کم ساخته شده است که می‌توانید از داروخانه ها خریداری کنید و با استفاده از آن، موها را شانه بزنید تا شپش‌ها و رشک‌ها در میان دندانه‌ها قرار گیرند و از لابه‌لای موها جدا شوند.

3. استفاده از سس مایونز

بافت منسجم و چرب مایونز باعث می‌شود تا به شپش‌ها اکسیژن نرسد و از بین بروند. برای استفاده از این روش به این صورت عمل کنید:

1. کف سر و موها را به طور کامل به سس مایونز آغشته کنید.
2. با استفاده از کلاه حمام یا کیسه پلاستیکی موهای خود را بپوشانید.
3. اجازه دهید سس مایونز حداقل برای پنج ساعت روی سر در همین حالت باقی بماند.
4. موها را با شامپو بشویید.
5. موها را با استفاده از سشوار گرم خشک کنید؛ گرما می تواند شپش‌ها و رشک‌ها را از بین ببرد.
6. در پایان موهایتان را شانه بزنید.

برای گرفتن تأثیر مطلوب، لازم است این کار را به مدت دو ماه هر هفته انجام دهید. همچنین شست‌وشو با شامپوی مناسب پس از استفاده از سس مایونز، تاثیر مثبتی در فرآیند درمان دارد. توجه داشته باشید که این روش به‌تنهایی به درمان کامل نمی‌انجامد و باید در کنار روش‌های دیگر از آن استفاده کنید.

4. استفاده از سرکه

اسید استیک موجود در سرکه به نابودی شپش سر و تخم‌های آن کمک می‌کند. نوع سرکه در این روش اهمیتی ندارد. شما به دو شیوه می‌توانید از سرکه به عنوان یک درمان خانگی برای درمان شپش سر و رشک استفاده کنید:

مقداری سرکه و روغن بادام را با هم ترکیب کنید. سپس موهای خود را به این ترکیب آغشته کنید و از یک کلاه حمام برای پوشاندن موهای خود استفاده کنید و اجازه دهید این ترکیب یک شب روی موهای شما باقی بماند؛ سپس آن را بشویید و موهایتان را با سشوار گرم خشک کنید.

سرکه را با آب رقیق کنید و موهای خود را با آن آبکشی کنید، اجازه دهید ده دقیقه روی موهای شما بماند و بعد از آن موهای خود را مجدداً آبکشی کنید. پس از قرار دادن سرکه روی کف سر و مو، توصیه می‌شود آن را شانه بزنید. استفاده از روغن‌های گیاهی مانند نارگیل هنگام شانه زدن، به خروج موجودات مرده و تسریع فرآیند درمان کمک می‌کند.

برای حصول نتیجه دلخواه، حداقل به مدت دو ماه، دو بار در هفته این فرآیند را انجام دهید و هر بار پس از خشک کردن موی سر، آن را با شانه فلزی مناسب، شانه بزنید.

5. سیر

شما باید آبلیمو را با 8 حبه سیر له‌شده ترکیب کنید تا مخلوط خمیری‌شکل حاصل شود. این ترکیب را روی پوست سر خود بمالید و پس از نیم ساعت با آب گرم آبکشی کنید. این روش یکی از روش‌های کمکی موثر درمان شپش سر است و می‌تواند در کنار روش‌های دیگر استفاده شود. البته بهتر است از این روش فقط برای بزرگسالان استفاده شود و برای درمان شپش سر کودکان مناسب نیست.

6. روغن‌های گیاهی

از دیگر روش‌های موثر برای قطع جریان اکسیژن شپش‌ها، استفاده از روغن‌های گیاهی است. این روغن‌ها باعث ایجاد ویسکوزیته‌ روی موها شده و به شپش‌ها می‌چسبند. در ادامه به معرفی بهترین روغن‌های گیاهی می‌پردازیم.

7. استفاده از روغن نارگیل

پیش از خوابیدن در شب، ابتدا سه قاشق غذاخوری روغن نارگیل را در ظرف بریزید و آن را کمی گرم کنید. سپس مقداری کافور به آن اضافه کنید، ترکیب را روی موهای خود بمالید و ماساژ دهید. در گام بعدی، موهای خود را با یک کلاه حمام بپوشانید و اجازه دهید تا صبح به همین شکل باقی بماند. در نهایت روز بعد موهای خود را با شامپو بشویید و با سشوار خشک کنید و سپس با شانه ضد شپش شانه بزنید تا شپش‌های مرده از موها جدا شوند.

برای حصول نتیجه مطلوب، به مدت ۵ روز این عمل را تکرار کنید.

8. روغن بادیان

از دیگر روغن‌های گیاهی با خاصیت درمان شپش سر، روغن بادیان است که می‌توانید مانند سایر روغن از آن استفاده کنید. طبق تجربه، بادیان رومی از بقیه روغن‌ها عملکرد قوی‌تری دارد.

9. استفاده از روغن زیتون

روغن زیتون مانند روغن نارگیل، با بستن منافذ تنفسی موجود روی بدن شپش‌ها باعث خفگی آن‌ها می‌شود. پس از آغشته کردن موی سر به روغن زیتون، موهای خود را با کلاه حمام بپوشانید و اجازه دهید تمام شب به همین شکل باقی بماند و صبح روز بعد موهای خود را بشویید، خشک کنید و شانه بزنید.

10. روغن شمعدانی

پیش از خواب روغن شمعدانی را با کف سر و ریشه موها تماس دهید، بگذارید تا صبح باقی بماند و در پایان سپس بشویید. همچنین می‌توانید روغن را به شامپو خود هم اضافه و از آن در فرآیند درمان شپش سر استفاده کنید.

11. روغن چای

چای خاصیت‌های زیادی برای پوست و مو دارد و اینجا هم به کمک شما برای درمان خانگی شپش می‌آید. 2 بار در هفته روغن چای را با آب مخلوط کنید و روی موها اسپری و پخش کنید. سپس موها را برای چند ساعت بپوشانید و در پایان آبکشی کنید. دو مسیر دیگر برای استفاده از روغن چای، ترکیبش با شامپو یا روغن زیتون است. شانه زدن را هم فراموش نکنید.

12. روغن چریش

شامپوی خود را با روغن چریش مخلوط و استفاده کنید. پس از استفاده و مردن شپش‌ها، حتماً با شانه آن‌ها را خارج کنید و آبکشی را انجام دهید. این روش باید تا زمان حذف این موجودات ادامه پیدا کند.

اگر این روش یا هر روش دیگری به زخم، التهاب و دیگر علائم ناخوشایند منجر شد، آن را متوقف و به پزشک مراجعه کنید.

13. روغن اکالیپتوس

۱۵ تا ۲۰ قطره روغن اکالیپتوس با روغن زیتون، ترکیب موثر درمان شپش سر است. ترکیب این دو روغن را پیش از خوابیدن روی موهای خود بمالید و تا صبح بپوشانید. سپس با کمک شانه مناسب شپش‌ها را خارج و موهایتان را آبکشی و خشک کنید.

14. استفاده از آب لیموترش

آب لیموترش خاصیت اسیدی دارد و درمانی مناسب برای از بین بردن شپش و رشک است.

آب لیموی تازه را روی موها و پوست سر بمالید و بگذارید به مدت ۳۰ دقیقه به همان حالت بماند. سپس با مقداری سرکه و بعد آب، موهای خود را آبکشی کنید. از این درمان به مدت دو ماه، هفته ای یک بار استفاده کنید. ترکیب آبلیمو و سیر که توضیح داده شد، درمان ترکیبی و مناسبی برای بزرگسالان است.

15. استفاده از سشوار و لوازم حالت‌دهنده

باد گرم سشوار می‌تواند برای رشک‌ها و به‌ویژه تخم شپش کشنده باشد. البته شپش‌های بالغ تا حدودی نسبت به آن مقاوم هستند، اما بهتر است برای خشک کردن موهای خود از سشوار گرم استفاده کنید و اجازه دهید حرارت مستقیم آن، شپش‌ها و رشک‌ها را از بین ببرد. پس از سشوار هم حتماً از شانه ضد شپش استفاده کنید.

در واقع استفاده از سشوار گرم برای خشک کردن موها و یا لوازمی مثل اتو مو پس از استفاده از هر روش دیگر درمان شپش سر، به دریافت نتیجه بهتر کمک می‌کند. نکته مهم این است که اگر حجم شپش‌هایتان زیاد است، سشوار را در محل مناسبی انجام دهید تا به سایر نقاط منزل منتقل نشوند.

16. استفاده از آب پیاز

پیاز سرشار از گوگرد است و می‌تواند به عنوان درمان طبیعی به از بین بردن شپش سر کمک کند.

یک پیاز بزرگ را رنده کنید. سپس پیاز رنده شده را در یک پارچه قرار دهید و بفشارید تا آب آن استخراج شود. در قدم بعدی، آب پیاز را به موها و کف سر بمالید و برای پوشاندن موها از کلاه حمام استفاده کنید. اجازه دهید موهایتان به مدت 2 الی 3 ساعت در همین حالت باقی بمانند و سپس آن را آبکشی کنید. پس از خشک کردن موها با سشوار، از یک شانه ضد شپش برای شانه زدن موها استفاده کنید.

این درمان را سه روز متوالی انجام دهید و سپس به مدت 2 ماه، هفته‌ای یک بار از آب پیاز استفاده کنید.

17. بنزوئیل پراکسید

ماده قوی و موثر درمان شپش سر که در محصولات آرایشی و بهداشتی استفاده زیادی دارد. بنزوئیل پراکسید را روی پوست سر خود بمالید و پس از مدت کوتاهی بشویید. این روش برای کودکان نامناسب و خطرناک است.

از این روش هفته‌ای یکبار طی دو هفته استفاده کنید.

18. استفاده از وازلین

یکی از کاربردهای مفید وازلین، کمک به از بین بردن شپش سر است. وازلین چسبنده و چرب است و مانع تنفس این موجودات خواهد شد. برای استفاده از این روش، پوست سر را با وازلین بپوشانید و اجازه دهید تمام شب باقی بماند. سپس شانه بزنید و بشویید. برای شست‌وشو می‌توانید از شامپو مناسب هم استفاده کنید.

19. نمک حمام یا اپسوم (منیزیم سولفات)

نمک حمام روشی موثر و نسبتاً فوری برای مقابله با رشک و شپش است. شما می‌توانید این نوع نمک را با آب مخلوط و استفاده کنید یا ترکیب آن را با نرم‌کننده و شامپو به کار ببرید. تنها نکته این است که با چشم‌ها به‌ویژه در کودکان تماس پیدا نکند.

20. استفاده از حنا

حنا را با آب گرم ترکیب کنید و مخلوطی از حنای معمولی را بسازید. سپس موهای خود را به حنا آغشته کنید و با یک کلاه پلاستیکی بپوشانید. اجازه دهید حدود 3 ساعت باقی بماند، آبکشی کنید و در نهایت شانه بزنید. البته حواستان به رنگ گرفتن پوست و مو از حنا باشد.

21. استفاده از اسپند

اسپند در پیشگیری و درمان شپش سر است. یک قاشق اسپند آسیاب‌شده را 15 دقیقه در آب بجوشانید تا غلیظ شود. سپس حدود نیم الی یک ساعت روی موهایتان پخش و بعد با آب ولرم آبکشی کنید. برای دریافت نتیجه سریع‌ و قوی‌تر، سر خود را بپوشانید و روی آن از باد گرم سشوار استفاده کنید.

22. سیب له‌شده

این روش هم یکی از روش‌های کمکی در کنار سایر روش‌ها است. سیب را له کنید و روی سر خود بمالید و پس از چند ساعت بشویید.

23. استفاده از جوش شیرین

جوش شیرین با عملکردی مانند روغن‌ها، مانع اکسیژن‌رسانی می‌شود و در فرآیند درمان موثر است. برای استفاده، جوش شیرین را با نرم‌کننده و شامپو (نسبت 3 به یک) ترکیب کنید، روی کف سر و موها بمالید و آرام شانه بزنید. در نهایت آبکشی کنید.

درمان‌های تجویزی و پزشکی شپش

گاهی شدت و حجم گسترش شپش از کنترل خارج می‌شود و یا آن‌ها به روش‌های خانگی و غیر تجویزی درمان شپش سر مقاوم می‌شوند و این روش‌ها دیگر کار نمی‌کند. در ادامه بعضی از داروهای تجویزی معرفی می‌شوند.

البته توجه کنید که موارد اندکی از آن‌ها را بدون نسخه هم می‌توانید تهیه کنید؛ اما مصرف خودسر و بی‌اطلاع پزشک، فقط شرایط شما را بدتر خواهد کرد.

1. بنزیل الکل: مسدود کردن مسیر هوا برای موجودات ریز با عوارض احتمالی قرمزی و خارش مناسب کودک بالای 6 ماه

شامپو و کرم پرمترین (نیکس): ماده‌ای سمی و کشنده برای شپش‌ها حاصل از گل داوودی. این درمان به تکرار مصرف پس از حدود 10 روز نیاز دارد

2. شامپو و لوسیون مالاتیون: مناسب موهای خشک (شامپو را بمالید و پس از حدود 8 الی 12 ساعت شست‌وشو دهید. توجه کنید که به علت دوز بالای الکل در محصول، از سشوار و عاملان گرما دوری کنید)

3. محلول ضد شپش نایلیس حاوی ایزوپروپیل میریستات

4. قرص کوتریموکسازول 80/400

5. شامپو لیندان: قویترین داروی ضد شپش خانگی و روشی بسیار موثر ولی با عوارض احتمالی برای افراد تشنجی، صرعی و زنان باردار و شیرده (مصرف و تجویز حتماً با نظر پزشک)

6. اسپینوزاد: کشنده قدرتمند شپش و تخم‌های آن برای موهای خشک

7. لوسیون ایورمکتین (استرومکتول): مناسب موهای خشک و کودکان بالای 6 ماه (دارای شکل خوراکی با تجویز پزشک)

8. اسپینوساد (ناتروبا): به شکل محلول سوسپانسیون، مناسب کودک بالای 6 ماه و فلج‌کننده شپش‌ها

نکات تکمیلی درمان‌ خانگی و تجویزی رشک و شپش

در روش‌های خانگی سعی کنید دو تا سه روش سازگار با هم را همزمان استفاده کنید. میزان و دفعات استفاده از روش‌ها را حتماً رعایت کنید؛ استفاده بیشتر به معنای نتیجه بهتر نیست. درمان قطعی شپش به ممارست و رعایت بهداشت توسط شما در طول درمان بستگی دارد.

• مراقب تماس مواد درمانی با چشم، ابرو و مژه باشید.
• هیچ مسیری را نیمه‌کاره رها کنید و تا بهبودی کامل ادامه دهید؛ رها کردن موجب مقاومت بیشتر موجودات خواهد شد.
• نوشابه هیچ کمکی به درمان شما نمی‌کند و حتی امکان دارد به رشد و تثبیت شپش کمک کند.
• از مواد گرمازا و قابل اشتعال مانند نفت سفید و بنزین اجتناب کنید.
• رشک قابل پریدن از روی سر را دارد؛ بنابراین در شروع درمان تعلل نکنید!
• شپش از حیوانات خانگی انتقال پیدا نمی‌کند.
• حتماً شست‌وشوی منظم لباس، ملحفه و حوله‌ها را در طول درمان انجام دهید.

علائم ابتلا به شپش سر

ابتدا بیایید روش‌های انتقال شپش را خیلی سریع بررسی کنیم:

• تماس خیلی نزدیک و رودررو با فرد مبتلا
• استفاده از لباس‌ها و وسایل فرد آلوده (مثلاً حوله، شانه، هدفون، کلاه یا شال و روسری)
• خوابیدن روی تخت، بالش یا کاناپه‌ای که فرد آلوده قبلاً آنجا خوابیده
• انتقال غیرمستقیم شپش مثلاً از مسیر آویزان کردن لباس کنار لباس‌های آلوده؛ البته این مدل انتقال شایع نیست
• اما علائم مهم ابتلا به رشک و شپش چیست که ما را به فکر درمان شپش سر بیندازد؟
• خارش سر: بارزترین علامت و بروز در سر، گوش و گردن (ممکن است تا 2 هفته خبری از خارش نباشد)
• قرمزی و التهاب: در نتیجه خارش زیاد یا ایجاد شده توسط موجودات ریز
• احساس قلقلک و خزش روی سر
• مشاهده رشک و شپش و تخم‌هایشان (گاهی با شوره اشتباه گرفته می‌شوند)
• وجود برجستگی‌های قرمز جوش‌مانند (جای گزش)
• عفونت و زخم شدید در مراحل حاد

عوامل ایجاد رشک

امکان ابتلا به شپش برای تمام افراد وجود دارد بدین معنی که هر شخصی که مو داشته باشد و شپش بتواند از پوست سرش به عنوان منبع خون تغذیه کند، می تواند به این انگل خارجی آلوده شود؛ ولی این حشره ریز بیشتر در کودکان بین 3 تا 12 ساله و دیگر افرادی که به مکان های پر ازدحام رفت و آمد دارند، دیده می شود.

انتقال شپش معمولاً از فرد مبتلا به فرد سالم از طریق تماس نزدیک یا استفاده از لوازم شخصی است به همین دلیل شیوع این انگل در مدارس، خصوصاً مدارس دخترانه که کودکان دائماً با هم تماس دارند، بیشتر است. هم چنین افرادی که موهای خشک دارند بیشتر در معرض ابتلا به شپش سر هستند.

با وجود اینکه رعایت اصول بهداشتی ضامن عدم ابتلا ما به شپش سر نیست ولی برای پیشگیری از ابتلا به آن بهتر است موها را مرتباً بشویید و شانه بزنید. هم چنین از وسایل شخصی دیگران نظیر شانه، حوله، روسری یا لباس استفاده نکنید و مرتباً موهای کودکان را مورد معاینه قرار دهید.

چه زمانی برای درمان شپش سر به پزشک مراجعه کنیم؟

اگر روش‌های خانگی درمان شپش سر جواب نداد یا خیلی طول کشید، زخم و التهاب ایجاد شد و گسترش زیادی میان اعضای خانواده پیدا کرد، وقت آن است به پزشک پوست و مو مراجعه کنید. شما حتماً باید همه روش‌هایی را که استفاده کردید، با جزئیات برای پزشک توضیح دهید.

حتی در صورت امکان، پیش از شروع درمان‌های خانگی هم با دکتر پوست مشورت کنید. پزشک مو برای درمان شپش و کُشتن موجودات مقاوم، داروهای مخصوص و سنگینی می‌دهند که گاهی مصرف خوراکی دارند. همچنین پزشک پوست برای عفونت‌های شما داروهای لازم را تجویز می‌کند.

راه‌های پیشگیری از ابتلا به شپش سر

شپش برای زندگی و بقا، به پوست و خون انسان نیاز دارد و برایش تفاوتی ندارد که شما بهداشت را رعایت می‌کنید یا خیر. بنابراین این باور که افراد تمیز به شپش مبتلا نمی‌شوند اشتباه است؛ البته رعایت بهداشت احتمال ابتلا را تا حد زیادی کاهش می‌دهد.

• اولین نکته، شست‌وشوی منظم و کامل لباس‌ها، روبالشی‌ها، کلاه‌ها، برس و لوازم مشابه است.
• از استفاده مشترک از لوازم و لباس‌های شخصی مانند حوله، شانه و اکسسوری‌ها اجتناب کنید.
• برای شست‌وشوی وسایل آلوده از آب گرم و شوینده‌های قوی ضد شپش استفاده کنید
• اگر فردی مبتلا به شپش است، از نزدیکی به او و در آغوش گرفتن خودداری کنید
• در مکان‌های عمومی مانند هتل، از ملحفه و پتوهای شخصی استفاده کنید
• رعایت بهداشت فردی و نظافت روزانه
• در مکان‌‌های عمومی لباس‌های خود را کنار بقیه آویزان نکنید
• اگر حجم شوره‌ها زیاد و خارش زیاد بود، حتماً خیلی دقیق احتمال وجود رشک و شپش را بررسی کنید.

رشک و شپش سر را درمان کنید

رشک و شپش از آزاردهنده‌ترین اتفاقاتی است که می‌تواند برای موی سر شما رقم بخورد. درمان و حذف این موجودات کاری دشوار و زمان‌بر است و زندگی عادی شما را مختل می‌کند. بنابراین سعی کنید تا حد ممکن با رعایت بهداشت و نکات ریز ولی مهم، از ابتلا به آن پیشگیری کنید.

در این مقاله سینره به بررسی راه‌های خانگی و تجویزی درمان شپش سر، علائم ابتلا به آن و نکاتی پرداختیم که به شما در پیشگیری و درمان رشک و شپش کمک شایانی می‌کنند.

سوالات متداول

آیا شپش واگیردار است؟

بله؛ شپش سر می‌تواند از طریق لوازم شخصی و تماس با فرد مبتلا منتقل شود.

 

درمان شپش چقدر طول می‌کند؟

بسته به نوع انتقال، زمان آن، حجم شپش‌ها، نوع درمان و استمرار شما، در حدود 10 روز شرایط رو به بهبودی می‌رود.

 

چگونه شپش‌های مرده و تخم شپش را جدا کنیم؟

پس از استفاده از روش‌های درمان شپش سر، استفاده از شانه فلزی دندانه‌ریز در این کار به شما کمک می‌کند.